top of page
  • gusanosdelamemoria

Poema en idioma Nahua de Ateri Miyawatl

Ateri Miyawatl*



NEIJMANTOTOTSINTLE


Ken se tototl ejko neijmantle

patlantikisa niman notlalia ipan noyojlo


notik chanchiwa

Ompa nokwikacha, kolintikaiakoko,

kiminitocha ikxitsiwan


Kostiktototsintle, san tepitsaktsintle

Ikamilak kualtsin nokwikacha, ikamilak kualtsin notlachalcha

Onotlalia ipan nokxipil

akotlacha niman ache chikawak nechtlakwikatlalia


kwajon notiktopone xochitsintin

niman nixtelolo ameya

nixtelolo xochiameya


Sesentetl xochitsintin pewa wetse, wetse, wetse

nomanaitech nonakayo

Una a una van cayendo,caen, caen, caen

se van acomodando en torno a mi piel


pewa nitlakayopolake itik tajle

Xochijme xnotelchakisa, kisa, kisa,

netstlapanejktlalia


Tototsintle sankan netstlakwikatlalia,

sankan netstlata


Ijke kuak neijmantototsintle netsatlapalowa

Nejwa san nikaki,san ni yolyemania,

san ni tsinpolake itik tlajle,

san nixtololxochiameya


Kuak onsiewe tototsintle, kuajwon yo

patlanewejka

niman netskatewa nixochipontok

netskatewa nixochipontok yejwintototsintle


Eneida Hernández

"Neijmantototsintle”

tlen Ateri Miyawatl, ika nauatlajtoli tlen Huasteca Veracruzana


“Kuesoltototsij”


Ken se tototl eli kuesoli

patlantikisa iuan motlalia ipan noyolo.


Noijtik mochanchiua

Nopayoj uika, kiolinijtikaj iakoko,

kinijtotia ipilikxiuaj.


Kostik piltototsij, san pitsaktsij

nelyejyektsij uika,

nelyejyektsij itlachialis.

Motlalis ipan noikxopil

ajkotlachia iuan achi chikauak nechtlaluilia iuikalis.


Uankinoj noijtik kueponi xochitsitsij

iuan noixtiyol ameya

noixtiyol xochiameya.


Sejse xochitsitsij peuaj uetsij, uetsij, uetsij

momana ipan nonakayo.


Peua nimotlakayopoloa iijtik tlali

xochimej amo tlamij kisaj, kisaj, kisaj,

nechkualchiua tlen ijtlakajtok ipan notlakayo.


Tototsij nojua nechtlaluilia iuikalis

nojua nechita.


Kemaj kuesoltototsij nechpaxaloa

Na san nijkaki, san niyolyamania,

san nimotlalpachoa iijtik tlali,

san niixtiyolxochiameya.


Kemaj onsioui tototsij, uankinoj

patlani uejka

iuan nechkajteua nixochikuepontok

nechkajteua nixochikuepontok yane tototsij.


*Gestora cultural Nahua. Nace en Acatlán, Guerrero, México.

Egresada de la Lic. En Teatro por la Facultad Popular de Bellas Artes de la U.M.S.N.H. con mención en Actuación Teatral por la Universidad de Santiago de Chile.

"Mi formación de actriz se complementa con estudios de performance, medios audiovisuales, gestión cultural, equidad de género y Derechos Indígenas.

En el ámbito editorial he fungido como gestora, coordinadora y editora de los títulos Yolkalpam, Atsajtsilistli y Na Savi, dos libros-objeto en Nahuatl y Tu´un Savi respectivamente.

En 2016 inicié, en conjunto con Francisco Villa, Elies Plana y Gabriela Comba una colaboración para editar Neijmantototsintle. Un poema de mi autoría editado por La granja gráfica, taller de edición de libros de bibliofilia en letter press.

Actualmente laboro con el Laboratorio Nacional de Materiales Orales en el área de gestión; colaboro con el Laboratorio de Artes Tetl y soy una de las tres coordinadoras de Originaria, una gira y publicación editorial de mujeres poetas que escriben en idiomas no hegemónicos."


Cuento en versión nahuatl, español e inglés: http://strangehorizons.com/fiction/tsintatak-nahuatl/

217 views0 comments
bottom of page