- gusanosdelamemoria
Poema en idioma Nahua de Ateri Miyawatl
Ateri Miyawatl*

NEIJMANTOTOTSINTLE
Ken se tototl ejko neijmantle
patlantikisa niman notlalia ipan noyojlo
notik chanchiwa
Ompa nokwikacha, kolintikaiakoko,
kiminitocha ikxitsiwan
Kostiktototsintle, san tepitsaktsintle
Ikamilak kualtsin nokwikacha, ikamilak kualtsin notlachalcha
Onotlalia ipan nokxipil
akotlacha niman ache chikawak nechtlakwikatlalia
kwajon notiktopone xochitsintin
niman nixtelolo ameya
nixtelolo xochiameya
Sesentetl xochitsintin pewa wetse, wetse, wetse
nomanaitech nonakayo
Una a una van cayendo,caen, caen, caen
se van acomodando en torno a mi piel
pewa nitlakayopolake itik tajle
Xochijme xnotelchakisa, kisa, kisa,
netstlapanejktlalia
Tototsintle sankan netstlakwikatlalia,
sankan netstlata
Ijke kuak neijmantototsintle netsatlapalowa
Nejwa san nikaki,san ni yolyemania,
san ni tsinpolake itik tlajle,
san nixtololxochiameya
Kuak onsiewe tototsintle, kuajwon yo
patlanewejka
niman netskatewa nixochipontok
netskatewa nixochipontok yejwintototsintle
Eneida Hernández
"Neijmantototsintle”
tlen Ateri Miyawatl, ika nauatlajtoli tlen Huasteca Veracruzana
“Kuesoltototsij”
Ken se tototl eli kuesoli
patlantikisa iuan motlalia ipan noyolo.
Noijtik mochanchiua
Nopayoj uika, kiolinijtikaj iakoko,
kinijtotia ipilikxiuaj.
Kostik piltototsij, san pitsaktsij
nelyejyektsij uika,
nelyejyektsij itlachialis.
Motlalis ipan noikxopil
ajkotlachia iuan achi chikauak nechtlaluilia iuikalis.
Uankinoj noijtik kueponi xochitsitsij
iuan noixtiyol ameya
noixtiyol xochiameya.
Sejse xochitsitsij peuaj uetsij, uetsij, uetsij
momana ipan nonakayo.
Peua nimotlakayopoloa iijtik tlali
xochimej amo tlamij kisaj, kisaj, kisaj,
nechkualchiua tlen ijtlakajtok ipan notlakayo.
Tototsij nojua nechtlaluilia iuikalis
nojua nechita.
Kemaj kuesoltototsij nechpaxaloa
Na san nijkaki, san niyolyamania,
san nimotlalpachoa iijtik tlali,
san niixtiyolxochiameya.
Kemaj onsioui tototsij, uankinoj
patlani uejka
iuan nechkajteua nixochikuepontok
nechkajteua nixochikuepontok yane tototsij.
*Gestora cultural Nahua. Nace en Acatlán, Guerrero, México.
Egresada de la Lic. En Teatro por la Facultad Popular de Bellas Artes de la U.M.S.N.H. con mención en Actuación Teatral por la Universidad de Santiago de Chile.
"Mi formación de actriz se complementa con estudios de performance, medios audiovisuales, gestión cultural, equidad de género y Derechos Indígenas.
En el ámbito editorial he fungido como gestora, coordinadora y editora de los títulos Yolkalpam, Atsajtsilistli y Na Savi, dos libros-objeto en Nahuatl y Tu´un Savi respectivamente.
En 2016 inicié, en conjunto con Francisco Villa, Elies Plana y Gabriela Comba una colaboración para editar Neijmantototsintle. Un poema de mi autoría editado por La granja gráfica, taller de edición de libros de bibliofilia en letter press.
Actualmente laboro con el Laboratorio Nacional de Materiales Orales en el área de gestión; colaboro con el Laboratorio de Artes Tetl y soy una de las tres coordinadoras de Originaria, una gira y publicación editorial de mujeres poetas que escriben en idiomas no hegemónicos."
Blog: https://aterimiyawatl.wixsite.com/aterimiyawatl
Cuento en versión nahuatl, español e inglés: http://strangehorizons.com/fiction/tsintatak-nahuatl/